PASS Teorisi

PASS teorisi Rus nöropsikolog ve tıp doktoru Luira tarafından, beyin fonksiyonlarını açıklamak üzere yapılan çalışmalara dayanmaktadır. Bu teoriye göre zeka durağan değil bilginin işlenmesini içeren dinamik bir süreçtir.

PASS teorisine göre zeka Planlama (planning), Dikkat (attention), Eşzamanlı İşlem (simultaneous processing) ve Ardıl İşlem (successive processing) olmak üzere dört süreçten oluşmaktadır. Planlama, bireyin problem çözme yöntemlerini belirlediği ve uyguladığı işlemdir. Dikkat, farklı uyarıanlar arasından seçici olarak uygulanmaktadır. O an için belirlenmiş uyarana dikkati vermek kadar, diğerlerini görmezden gelebilmeyi de içermektedir.

Eşzamanlı İşlemler, bireyin ayrı uyaranları tek bir bütün veya grup halinde birleştirmesine dayanmaktadır. Ardıl İşlemler ise uyaranları zincire benzer bir şekilde, sıralı halde ele alan zihinsel işlemlerdir.

PASS teorisine dayalı ve Das ve Naglieri tarafından geliştirilmiş olan zihinsel değerlendirme testi CAS (Cognitive Assessment System) Yrd. Doç. Dr. Tamer Ergin tarafından Türkçe’ye uyarlanmıştır ve sıklıkla kullanılmaktadır.

PREP NEDİR?

PREP, (Emeritus) Prof. J. P. Das tarafından geliştirilmiş ve PASS teorisinin eşzamanlı ve ardıl işlem özellikleri üzerine kurulmuş bir okumayı geliştirme programıdır. Çünkü okuma için özellikle bu iki işlem etkindir.  Okumayı ilk öğrenme döneminde ardıl işlem etkinken okuduğunu anlamanın daha çok eşzamanlı işlem ile bağlantılı olduğu belirtilmektedir. Tüm bu süreç boyunca, planlama ve dikkat doğrudan ele alınmasa da her etkinliği gerçekleştirmek için sürece mutlaka dahil olmaktadırlar. Sonuç olarak okuma güçlüğünün eşzamanlı ve ardıl işlemlerdeki sıkıntılardan doğduğu savunulmaktadır. Bu nedenle de PREP bu iki işlem üzerine kurulmuştur.

PREP, okuma eğitimi almış ancak kendisinden ve yaşından beklenen düzeyde okuma yapamayan çocuklar için uygundur. Bu nedenle 2. Sınıf ve sonrasında uygulanmaya başlanmaya uygun bir program olarak geliştirilmiştir. Yapılan boylamsal araştırmalar sonrasında PREP' in uygulama aralığının yaş ve sınıf düzeyi ne olursa olsun okuma problemi yaşayan her çocuğa uygulanabilirliği kanıtlanmıştır.

PREP, 4 adet Ardıl İşlem ve 4 adet Eşzamanlı İşlem etkinliğinden oluşmaktadır. Her etkinliğin hem Global hem de Köprü çalışmaları mevcuttur. Global çalışmalar okuma veya okuma becerisi gerektirmemektedir. Diğer yandan Köprü çalışmaları, bu stratejilerin okumayla ilişkilendirildiği çalışmalardır. Global ve Köprü çalışmaları da kendi içinde üç ayrı zorluk derecesine ayrılmıştır. Bu yapı sayesinde öğrenci, hem o alanda strateji üreterek ilerlemeyi öğrenmekte hem de her etkinlikte kendisine ait zorluk derecesinden başlayarak ilerleyebilmektedir. Öğrencinin, bu etkinlikleri yapabilmek için ürettiği stratejileri kullanarak o zorluğu aşması hedeflenmektedir. Bu nedenle PREP uygulamalarında eğitimcinin desteği minimum düzeyde tutulmaktadır. Amaç, öğrencinin kendi için en uygun stratejiyi keşfederek özümsemesi ve karşılaştığı diğer problemlerde kullanabilir hale gelmesidir.

PREP’in yapılandırılmış yapısı, uygulayıcının tam olarak ne yapacağını net olarak belirtmektedir. Standardı tuturmak ve öğrencilerin yönergeyi anladığından tam olarak emin olmak için olabildiğince açıklıkla hazırlanmıştır.