ABA Terapisi

ABA (UDA) Nedir?

ABA “Applied Behavior Analysis”in kısaltmasıdır ve Türkçe karşılığı ise Uygulamalı Davranış Analizidir (UDA). UDA öğrenme ve davranış bilimi temelli bir terapidir. UDA’da temel amaç sosyal açıdan önemli, kişilerin yaşamlarında anlamlı farklılık yaratacak ve onların yaşam kalitelerini artıracak davranışların kazandırılmasıdır. Bu amaçları kazandırma işlemleri sırasında kişiye, ortama ve davranışa uygun olacak şekilde özel yöntemler ve prosedürler kullanılmaktadır.

UDA Hangi Alanlarda Kullanılabilir

• Dil ve iletişim becerilerinin geliştirilmesi
• Akademik becerilerin kazandırılması (okuma, yazma, matematik...)
• Sosyal becerilerin kazandırılması
• Dikkat, hafıza, zihinsel ve öğrenme becerilerinin geliştirilmesi
• Toplumsal yaşama uygun davranışsal becerilerin kazandırılması
• Problem davranışların giderilmesi
• Oyun becerilerinin kazandırılması
• Özbakım ve günlük yaşam becerilerinin kazandırılması gibi daha pek çok alanda kullanılmaktadır.

1960’dan bu yana UDA özellikle özel gereksinimli çocuklarda ve yetişkinlerde etkili bir şekilde kullanılmaktadır. Özel gereksinimli bireylere yönelik geliştirilen programların büyük çoğunluğu UDA temellidir ve bilimsel kanıtlara dayanmaktadır.

UDA Nasıl Uygulanır

UDA uygulamalarında kişinin davranışları ile onun çevresi arasındaki ilişkiye yoğunlaşılmaktadır. Kişinin çevresi ve davranışları arasındaki ilişki kayıt altına alınmakta ve analiz edilmektedir. Elde edilen analiz sonuçları ile de kişiye en uygun yöntem ve araçlarla davranış değişiklikleri kazandırılmaktadır. UDA’nın temel aldığı nokta davranış öncesi durumlar, davranışın kendisi ve davranışın sonucudur. Üç aşamalı izlerlik olarak adlandırılan bu sürecin düzenlenmesi ile kişilerdeki davranışsal değişiklik garanti altına alınmaktadır.

UDA ve Yanlış İnanışlar

UDA tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de, özel gereksinimi bulunan bireylere eğitsel müdahale programlarının uygulanması sürecinde etkin olarak kullanılmaktadır. UDA’nın (ABA) bir otizm ya da özel eğitim programı olduğu ve yalnızca özel gereksinimi bulunan bireylere uygulandığına yönelik yaygın bir yanlış inanış bulunmaktadır. UDA bir eğitim programı değil sistematik olarak ve bilimsel yöntemleri kullanarak davranış değiştirme işlemler sürecidir. ABA programları olarak belirtilen uygulamalardaki kasıt eğitsel içeriğin UDA temelli olarak kazandırılmasıdır. Bu programlarda gelişimsel, davranışsal veya akademik içeriğin NASIL kazandırıldığı UDA’nın kapsamına girmektedir. Buradan çıkacak bir diğer sonuç ise bir ABA’nın tek bir program olmadığıdır. Günümüzde UDA temelli süreçleri kullanan onlarca farklı eğitsel program bulunmaktadır.